بیست و نهم و سی ام خردادماه جاری قرار است دیپلمات های جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5(انگلیس، فرانسه، آمریكا، روسیه و چین به علاوه آلمان) در مسكو پایتخت روسیه با یكدیگر به مذاكره بنشینند و درخصوص راه حل هایی برای افزایش تعامل و اعتمادسازی های دوجانبه گفت و گو كنند. این در حالی است كه دو طرف برای رسیدن به این نقطه تاكنون راهی طولانی و طبعا پر فراز و نشیبی را طی كرده اند. در همین حال به نظر می رسد شش كشور عضو 1+5 هنوز به نتیجه ای مشترك برای گفت و گو با ایران نرسیده اند. روسیه و چین در یك سوی شكاف موجود میان اعضای 1+5 و سایر اعضای این گروه در سمت دیگر این شكاف فكری و سیاسی قرار گرفته اند. آنچنان كه تجربه نشان داده و هم اكنون نیز از رویكرد به ویژه روسیه مشهود است، این دو كشور خواستار حل و فصل دیپلماتیك و هر چه زودتر اختلاف هسته ای ایران با غرب هستند و روسیه تاكنون طرح ها و پیشنهاداتی را نیز بدین منظور ارایه داده است. از آن جمله می توان به طرح گام به گام این كشور برای ادامه گفت و گوها با 1+5 اشاره كرد. اعضای 1+5 به تازگی و در بیست و سوم خردادماه در شهر استراسبورگ فرانسه، دور هم جمع شدند تا درباره برنامه خود برای مذاكرات آتی با تهران تصمیم بگیرند. در همین حال 'سرگی لاوروف' وزیر امورخارجه روسیه درست یك روز پس از برگزاری نشست اعضای گروه شش كشور در فرانسه، برای رایزنی با ایران در رابطه با مذاكرات آتی جمهوری اسلامی ایران و اعضای گروه 1+5 در مسكو و همچنین برخی موضوع های منطقه ای همچون سوریه، عازم تهران شد.

گفتنی است كمی قبل از سفر وزیر امور خارجه روسیه به تهران، در بیست و دوم خردادماه وزارت امورخارجه این كشور طی بیانیه ای بر از سر گیری گفت و گوها طبق الگویی گام به گام و متقابل تاكید كرده بود. ازسوی دیگر كشور چین نیز همزمان خواستار ادامه مذاكرات شده و طرف غربی را به نرمش در برابر برنامه هسته ای ایران فراخواند است. این امر می تواند به وضوح شكاف میان اعضای گروه 1+5 درباره چگونگی تعامل با ایران را در مذاكرات به تصویر بكشد. شایان ذكر است نشست مسكو پس از آخرین دور مذاكرات ایران و 1+5 در بغداد در سوم خردادماه از سوی نمایندگان دو طرف ترتیب داده شد.

**از بغداد تا مسكو

---------------------

پس از برگزاری مذاكرات ایران و گروه 1+5 در بغداد اعضای گروه 1+5 و نمایندگان جمهوری اسلامی ایران مقرر كردند كه تا پیش از برگزاری اجلاس بعدی در مسكو به مانند آنچه در فاصله زمانی برگزاری مذاكرات استانبول 2 (بیست و ششم فروردین ماه) تا نشست بغداد صورت گرفت، نشست هایی دوجانبه در سطح معاونان 'سعید جلیلی' و 'كاترین اشتون' دو مذاكره كننده ارشد ایران و گروه 1+5 و كارشناسان برگزار شود و در این نشست ها در خصوص چارچوب گفت و گوها، بحث های كارشناسی انجام گیرد.

بر همین اساس نامه نگاری هایی از سوی 'علی باقری' معاون جلیلی به منظور اعلام آمادگی ایران برای برقراری نشست های كارشناسی انجام شد، اما این نامه نگاری ها از سوی 'هلگا اشمیت' معاون اشتون تقریبا بی پاسخ ماند. اشمیت در پاسخ خود به دومین نامه باقری تلویحا مدعی شد كه در پایان نشست بغداد توافقی برای ادامه گفت و گوهای كارشناسانه در سطح معاونان بین دو طرف صورت نگرفته است.

به دنبال این ماجرا سعید جلیلی شخصا در نامه ای به اشتون از تعلل وی و گروه 1+5 برای اجرای نشست های كارشناسی مقدماتی به منظور مشخص ساختن دستور كار مذاكرات مسكو انتقاد كرد. جلیلی در نامه خود به كاترین اشتون نوشت: تعلل طرف مقابل در برگزاری جلسه معاونین و كارشناسان اراده آنان را برای گفت‌وگوهای موفق در مسكو در ابهام و تردید قرار می‌دهد.

سرپرست تیم مذاكره كننده ایران در نامه خود به اشتون از مسیر گفت‌ و گو صرفا برای گفت ‌و گو انتقاد كرد و این روند را بی ثمر دانست.

در نهایت و در بیست و سوم خردادماه، سعید جلیلی و كاترین اشتون در یك تماس تلفنی به توافقاتی ارزنده به ویژه برای ایران برای ادامه گفت و گوها دست یافتند. اشتون پس از پایان این مذاكره تلفنی گفت: 'آماده ایم در مسكو درباره پیشنهادهای پنج گانه ایران در نشست بغداد اعم از موضوعات هسته ای و غیرهسته ای گفت و گو كنیم.'

وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به اینكه بتوان بر اساس پنج پیشنهاد ایران و پیشنهاد 1+5، در مذاكرات مسكو به نقاط مشترك دست یافت، بر لزوم موفقیت آمیز بودن نشست مسكو تاكید كرد.

همزمان سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران خبر داد توافقی صورت گرفته است تا معاونان آقای جلیلی و خانم اشتون ملاقات و دستور كار و چارچوب مذاكرات را تعیین كنند.

در این میان برخی رسانه های غربی مدعی شدند كه رایزنی های پی درپی جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5 و اعلام آمادگی صریح و مداوم ایران برای ادامه گفت و گوهای سازنده با غرب، به منظور تخریب چهره 1+5 و نشان دادن عدم همكاری این گروه با ایران انجام می گیرد.

روزنامه 'كریستین ساینس مانیتور' به تازگی در گزارشی به نقل از یك دیپلمات ایرانی كه نخواسته نامش فاش شود مدعی شد: ایرانی ها می‌خواهند نشان دهند كه آنها هستند كه به همكاری تمایل دارند و من معتقدم برجسته كردن مكالمات تلفنی و ارسال نامه‌های پشت سر هم اثبات می‌‌كند آنها می‌خواهند به جهان نشان دهند مشتاق به گفت‌وگو هستند و 1+5 است كه از گفت‌وگو پرهیز می‌كند.

در ادامه به نقل از این دیپلمات! آمده است: وقتی باقری در نامه‌اش نوشت كه اگر آنها برای گفت‌‌وگو‌های مسكو آماده نشوند باید انتظار شكست را داشته باشند، این راه را باز می‌كند تا به جهان گفته شود كه ما برای آنها پیام فرستادیم و آنها این پیام را نادیده گرفتند.

روی آوردن رسانه های غربی به نقل چنین اخبار آشفته ای بدون ذكر منبع پس از پیروزی های پیاپی ایران در مواجه با 1+5 شدت یافته است.

**روسیه و اجرای نقش محوری در مذاكرات

------------------------------------------------

در این میان مسكو با اجرای نقشی كلیدی در مذاكرات آتی ایران و 1+5 و در دست گرفتن ابتكار عمل به منظور حل و فصل دیپلماتیك و سازنده موضوع هسته ای ایران چشم های جهانیان را متوجه خود ساخته است.

بیست و چهارم خردادماه جاری سرگی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه در سفر خود به ایران از تمایل مسكو برای آماده ساختن شرایط به منظور برگزاری نشست هفته دیگر تهران و 1+5 خبر داد. روسیه همچنان بر كارساز بودن طرح پیشنهادی خود در حل پرونده هسته ای ایران كه به طرح 'گام به گام' مشهور است اصرار دارد.

چنانچه آنگونه كه روسیه مدعی آن است، مسكو بتواند با بكارگیری طرح گام به گام و دیپلماسی خود به ایجاد نتایج مثبت در روند مذاكرات هسته ای ایران با 1+5 كمك برساند، قطعا جایگاه خود را از دیدگاه قدرت دیپلماسی منطقه ای و البته بین المللی افزایش خواهد داد. این امر می تواند جایگاه ولادیمیر پوتین رییس جمهور این كشور كه برای سومین دوره به كرملین راه یافته است را بیش از پیش در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی تثبیت كند. باتوجه به اهمیت این موضوعات برای روسیه می توان پیش بینی كرد كه مسكو تمامی نیروی خود را برای نتیجه بخش ساختن مذاكرات آتی به كار گیرد. فشار آوردن به غرب برای كاهش خواسته های نامعقولشان از ایران در مسیر مذاكرات و ازسوی دیگر جلب رضایت ایران می تواند ازجمله اقدامات مسكو در این زمینه باشد. كنترل امنیت منطقه و حفظ دوستی مسكو با كشور دوست و همسایه خود یعنی ایران از یك سو و حفظ پرستیژ و حیثیت منطقه ای و بین المللی خود از سوی دیگر می تواند از انگیزه های كرملین برای اجرای نقش فعال و كلیدی در مذاكرات آتی مسكو به شمار آید.

**نشانه های عقب نشینی غرب در آستانه مذاكرات مسكو

------------------------------------------------------------------

خبرگزاری انگلیسی رویترز روز بیست و دوم خردادماه در خبری اعلام كرد كه هیلاری كلینتون وزیر امورخارجه آمریكا، هفت كشور هند، مالزی، جمهوری كره، آفریقای جنوبی، سریلانكا، تركیه و تایوان را از تحریم یك جانبه صنعت نفت ایران از سوی واشنگتن، معاف كرده است. این خبر در حالی اعلام شد كه پیش از این نیز ژاپن، بلژیك، جمهوری‌چك، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، اسپانیا و بریتانیا در فهرست معاف شدگان قرار گرفته بودند.

باراك اوباما رییس جمهور آمریكا اواخر سال 1390 قانون تحریمی علیه ایران را امضا كرد كه بر اساس آن كشورهای جهان تا بیست و هشتم ژوئن (هشتم تیرماه 1391) وقت دارند واردات نفت از ایران را به طور كلی متوقف كنند و با این تحریم‌ها همراه شوند. در غیر این صورت از دسترسی به نظام مالی آمریكا محروم خواهند شد.

اگرچه این تحریم یكجانبه ازسوی آمریكا به منظور افزایش فشار بر ایران صورت گرفت، اما صدور معافیت برای برخی كشورها از اجرای این تحریم از سوی آمریكا می تواند نشانه عقب نشینی این كشور در سیاست هایش علیه جمهوری اسلامی ایران باشد. به نظر می رسد كاخ سفید نگران فشار مضاعف ناشی از این تحریم سنگین نفتی بر خود است. تعمیق بحران انرژی كه بار مشكلات مالی كشورهای غربی را سنگین تر خواهد كرد، كاخ سفید را وادار به عقب نشینی در مواضع سرسختانه و كینه توزانه خود علیه ایران كرده است.

اما آنچه بیش از هر چیز موید پیروزی دیپلماسی ایران در مسیر مذاكرات هسته ای خود با غرب است، اعلام آمادگی اخیر اشتون برای بررسی پیشنهادهای تهران در دستور كار نشست مسكو می باشد. به نظر می رسد سیاست خارجی فعال ایران در كنار حفظ حقوق مسلم ملت ایران و تسلیم نشدن در برابر زیاده خواهی های برخی كشورها در مسیر مذاكرات، غرب را به این واقعیت رو به رو ساخته است كه تحریم و فشار در رویارویی با جمهوری اسلامی ایران هرگز كارساز نبوده و نخواهد بود.

پژوهش**م.الف**9123