'علی اكبر دهخدا' در سال 1258 هجری خورشیدی در محله 'سنگلج' تهران دیده به جهان گشود. وی تحصیلات مقدماتی خویش را نزد یكی از دوستان پدر' شیخ غلامحسین بروجردی' آموخت و پس از گشایش مدرسه سیاسی وابسته به وزارت امور خارجه، به مدت چهار سال به تحصیل در این مدرسه پرداخت.

وی در طی این دوران، با فراگیری مبانی علوم جدید، صرف و نحو عربی و زبان فرانسه، توانست به عنوان دستیار'محمدحسین فروغی' به تدریس ادبیات فارسی در مدرسه علوم سیاسی بپردازد.

دهخدا پس از اتمام دوره فعالیتش درمدرسه سیاسی، به خدمت وزارت امور خارجه درآمد و با عنوان ماموریت اداری به مدت دوسال به وین، رم، بخارست و پاریس سفر و تجربیات بسیار كسب كرد .

بازگشت وی به ایران، مقارن با آغاز نهضت مشروطیت بود و این تحولات هر روز بر میزان علاقه مندی دهخدا به مسائل سیاسی اجتماعی جامعه می افزود. او به هنگام ورود به ایران در اداره 'شوسه' خراسان تحت نظارت'حسین آقا امین الضرب'به عنوان معاون و مترجم استخدام شد.

پس از مدتی وی از جانب 'میرزا جهانگیرخان شیرازی' و 'میرزا قاسم خان تبریزی' برای آغاز انتشار روزنامه صوراسرافیل دعوت به همكاری شد.

دهخدا به عنوان نویسنده اصلی در نشریه صوراسرافیل، مقاله هایی در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تالیف كرد كه در پایان هر مقاله عنوان مستعار خود 'چرند و پرند' و 'دخو' را می نوشت كه این واژه مخفف كلمه دهخدا بود. سبك نگارش دهخدا در این مقالات به گونه ای بود كه بعدها سبب ایجاد مكتب جدیدی در روزنامه نگاری ایران و نثر فارسی معاصر شد.

مجله صور اسرافیل در 32 شماره منتشر شد اما بعد از مدتی این مجله به دلیل اعتراض شدید طرفداران استبداد و رویدادهای مربوط به تاریخ مشروطه از جمله كودتای محمدعلی شاه، تحصن دهخدا و تبعید وی به اروپا و قتل میرزا جهانگیرخان شیرازی در باغ شاه، بسته شد.

دهخدا در دوران تبعید خود در سوییس توانست با توجه به وضعیت مالی دشوار و شرایط نامساعد روحی و جسمی چند شماره از این مجله را منتشر كند و مسمط معروف خود را به نام 'یاد آر ز شمع مرده یاد آر' در یادبود میرزا جهانگیر خان شیرازی بسراید و در آن به چاپ رساند.

وی پس از زندگی در سوییس به استانبول رفت و پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه به ایران بازگشت و در انتخابات دوره دوم مجلس شورای ملی از جانب مردم تهران (به نشانهٔ حق‌شناسی مردم این ایالت از بابت مقالات صوراسرافیل) به نمایندگی مجلس انتخاب شد.

وی پس از مدتی به دعوت روسای ایل بختیاری به مناطق مختلف چهارمحال بختیاری رفت و به مدت دو سال و نیم در آنجا به سر برد و این فرصتی مغتنم بود تا او با استفاده از كتابخانه غنی این منطقه، كار نگارش یادداشت‌های اولیه و لازم برای لغت‌نامه و امثال و حكم را آغاز و بعدها غنی ترین و ارزشمند ترین فرهنگ نامه زبان فارسی را پایه گذاری كند.

وی در طی این سال ها عهده دار سمت هایی چون ریاست دفتر (كابینه) وزارت معارف، ریاست تفتیش وزارت عدلیه، ریاست مدرسه علوم سیاسی و سپس ریاست مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی تهران بود اما پس از مدتی به دلیل وجود مخالفان و معاندان بسیار در دوران سلطنت رضا خان پهلوی از سیاست كناره گرفت و به كارهای علمی و ادبی مشغول شد و به مطالعه، تحقیق و نگارش پرداخت.

دهخدا با استفاده از این دوران توانست از سوی وزارت فرهنگ چهار جلد از كتاب 'امثال و حكم' و اولین جلد لغت نامه خود را به چاپ برساند و حاشیه ای بر دیوان ناصر خسرو و دیوان حافظ بنویسد.

پس از چاپ اولین مجلد از لغت نامه دهخدا، به دلیل كندی كار چاپخانه ، آغاز جنگ جهانی دوم و حجم وسیع كار، چاپ لغت‌نامه متوقف شد اما پس از پایان جنگ، اندیشهٔ چاپ و نشر آن به یك ایدهٔ ملی تبدیل شد.

دكتر 'محمد معین' بعد از این وقفه معاونت اداره لغت نامه را بر عهده گرفت و مسئول انتقال كلیه فیش‌ها و ادامه كار چاپ لغت‌نامه شد و در روزهای پایانی زندگی دهخدا و پس از مرگ او با جمع آوری و مدیریت خاص خود چاپ لغت نامه را به پایان رساند و بزرگترین منبع لغوی را برای ایرانیان جاودان ساخت.

سرانجام 'علی اكبر دهخدا' در هفتم اسفند سال 1334 در سن 76 سالگی در تهران دیده از جهان فروبست و برای همیشه نام او به عنوان بزرگترین معمار ادبیات امروز ایران در تاریخ این مرز و بوم ثبت شد.

اطلاع**9128**1717