ناكارتس در آژانس، كارشناس شناخته شده ای است؛ او در دانشگاه لون لنو بلژیك مهندسی الكتروتكنیك و مكانیك خوانده است.

وی در سال 1993 پس از كار در صنعت شیمی و هسته ای بلژیك وارد بخش امنیت هسته ای كمیسیون اروپا شد و تا سال 2006 در سمتهای مدیریتی مختلف در آنجا مشغول بكار بود.

ناكارتس از ابتدای سال 2006 بعنوان مدیر تیم 'اولی هاینونن' معاون سابق مدیركل آژانس مشغول بكار شد و كشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2010 ، ناكارتس را جانشین هاینونن كردند.

ناكارتس به عنوان معاون پادمان آژانس به دعوت جمهوری اسلامی ایران هفته آخر مرداد ماه سالجاری به مدت پنج روز از تاسیسات هسته‌ای كشورمان بازدید كرد.

سفر ناكارتس به ایران در پی سفر خرداد ماه سالجاری 'فریدون عباسی' معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران به وین و همچنین سفر تیرماه 'علی اكبر صالحی' وزیر خارجه ایران به پایتخت اتریش صورت گرفت.

رییس دستگاه دیپلماسی ایران در آن سفر در دیدار با یوكیا آمانو مدیر كل آژانس پیشنهاد كرد 'اگر آژانس مدالیته اوت 2007 را كامل اعلام كند، آنگاه ایران آماده خواهد بود وارد مذاكره برای تدوین مدالیته جدیدی در مورد مطالعات ادعایی بشود.'

طبق مدالیته یا برنامه عمل سال 2007 یا همان سند IMFCIRC/711، شش موضوع 'آزمایشات پلوتونیوم' ، 'سانتریفوژهای پی یك و پی دو'، 'منشاء آلودگی'،'سند اورانیوم فلزی' ، 'پلونیوم 110' و 'معدن گچین' حل و فصل شد و ایران در این شش زمینه از آژانس گواهی گرفته بود.

گفتنی است مسوولیت مذاكرات برای حل و فصل این موضوع را در آن زمان نیز ناكارتس برعهده داشت.

به هر حال ناكارتس در سفر مرداد ماه سالجاری به تهران به همراه معاونین خود طی 5 روز از نیروگاه اتمی بوشهر، تاسیسات غنی‌سازی در نطنز و فردو، تاسیسات هسته‌ای در اصفهان شامل كارخانه تولید میله‌های سوخت هسته‌ای و نیز رآكتور تحقیقاتی آب سنگین اراك و كارخانه تولید آب سنگین اراك بازدید كرد.

در آن سفر جمهوری اسلامی ایران برای نشان دادن حسن نظر خود در اقدامی بی سابقه حتی اجازه بازدید از سایت تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته را نیز به معاون مدیركل داد.

ناكارتس پس از بازگشت از این سفر در نشستی توجیهی برای سفرای كشورها در آژانس، از این اقدام جمهوری اسلامی ایران قدردانی كرد و این همكاری را 'نقطه عطفی' در فعالیت های شفاف ایران ارزیابی كرد.

هرمان ناكارتس رییس هیات عالیرتبه آژانس بین المللی انرژی اتمی شش ماه پس از آن سفر مهم، طی یك ماه گذشته در راس یك هیات عالیرتبه آژانس دو بار به تهران سفر كرد.

معاون مدیركل بعد از بازگشت از سفر سه روزه اول خود به ایران گفت كه تهران و آژانس درباره حل مسایل باقی مانده درباره موضوع هسته ای توافق كردند.

وی همچنین با بیان اینكه سفر خوبی به ایران داشته است، تصریح كرد: طرفین متعهدند كه مسایل باقی مانده را حل كنند. ضمن اینكه طی سه روز مذاكرات فشرده تهران، درباره همه اولویت های دو طرف گفت وگو شد.

سه هفته پس از این سفر، ناكارتس اول اسفند ماه در راس هیات عالیرتبه پنج نفره آژانس كه 'رافائل گروسی' دستیار ویژه مدیركل نیز از اعضای آن بود، بار دیگر عازم تهران شد و پس از دو روز گفت و گو با مقامات ایرانی به وین بازگشت؛ البته اینبار موضوع به گونه ای دیگر رقم خورد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی در اقدامی بی سابقه قبل از بازگشت هیات عالیرتبه این نهاد بین المللی به وین در بیانیه ای با بی نتیجه دانستن گفت و گو ها ، نوشت: 'تلاش‌های فشرده‌ای برای رسیدن به توافقی در خصوص سندی كه شفاف‌سازی مسائل حل نشده در ارتباط با برنامه هسته‌یی ایران را تسهیل كند، انجام گرفت ولی متاسفانه توافقی درباره این سند حاصل نشد.'

این درحالی بود كه 'هرمان ناكارتس 'معاون مدیركل آژانس بین المللی انرژی اتمی پیش از سفر به تهران در خصوص دستیابی به این سند یا همان مدالیته جدید گفته بود كه 'این یك موضوع پیچیده ای است و به زمان نیاز دارد.'

آژانس بین المللی انرژی اتمی در بیانیه ی عجولانه خود همچنین اعلام كرد: 'در طول گفت وگوهای دور اول و دوم، آژانس خواستار دسترسی به سایت نظامی پارچین شد ولی ایران اجازه اینكار را نداد'؛ این موضوعی است كه در گزارش پنج روز پیش آژانس درباره ایران بار دیگر مورد اشاره قرار گرفته است.

** واقعیت چه بود؟

'علی اصغر سلطانیه' سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص این بخش گزارش آمانو می گوید: 'در گزارش ادعا شده كه به آژانس اجازه دسترسی به سایت نظامی پارچین داده نشده است ولی همانطور كه در گزارش عنوان شده گروهی كه از آژانس به ایران آمده بودند بازرس نبودند؛ آنها از مقام های ارشد آژانس و از بخش های حقوقی سیاسی و فنی بودند و برای گفت و گو درباره مدالیته و چارچوب فعالیت های آتی ما به ایران آمده بودند كه البته این خارج از بازرسی های عادی است. بنابراین هدف این دو دوره گفت و گو در تهران نه بازدید نمایندگان آژانس از مكانها بلكه هدف مذاكره در چارچوب كاری مدالیته بوده است.'

سلطانیه یادآور می شود: 'اگر به گزارش های قبلی مدیر كل نگاه كنید، ایران در سال 2005 به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به پارچین را داده بود و من در آن زمان در قالب هیاتی كه گروه آژانس را همراهی می كرد به پارچین رفتم؛ ما به آنها 'چك سفید'[اختیار تام] داده بودیم. '

سفیر ایران در آژانس خاطرنشان می كند: 'اكنون نیز آنها برای آنچه كه به دنبالش هستند باید اسنادی را ارائه كنند و دقیقاً بگویند كه كجا می خواهند بروند. در دوره قبل ما به آنها گفتیم كه هر جایی از پارچین را كه بخواهند می توانند بازدید كنند و اگر همه چیز درست پیش برود و در چارچوب مقررات باشد هرگز دسترسی به هیچ مكانی از جمله پارچین را رد نمی كنیم.'

سلطانیه تصریح می كند: باید در مورد آنچه واقعا در پی آن هستند، اصول اخلاقی، چارچوب و حیطه اختیارات وجود داشته باشد. ما باید مطمئن شویم كه تجربه تلخ مراجعه آنها و درخواست دسترسی، تكرار نشود.'

وی خاطرنشان می كند: 'آژانس تاكنون هیچ اطلاعاتی را به ما نداده تا به شیوه حرفه ای برای حل موضوع تلاش كنیم.'

سلطانیه یك خبر مهم هم می دهد كه تاكنون منتشر نشده است؛ خبر این است: 'هفته گذشته به هیات آژانس پیشنهاد كردیم از سایت دیگری كه مدیر كل آژانس در گزارش خود آن را مكانی برای انجام آزمایش های مواد منفجره قوی با ابعاد بزرگ دانسته است، بازدید كنند، اما آنها از طرف مدیر كل آژانس دستور بازگشت به وین را دریافت كردند. '

اكنون نگاهها به وین دوخته شده تا ببینند ناكارتس رییس هیات عالیرتبه آژانس در جلسه روز چهارشنبه درباره گزارش آژانس و دو دور مذاكراتش در تهران چه می گوید.

هرچند این جلسه پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران و برای سفرای كشورها در آژانس برگزار می شود ولی می تواند سنگ محكی برای ارزیابی معاون مدیركل یا به عبارتی وسیعتر محكی برای آژانس باشد؛ آیا آژانس ثابت می كند كه نهادی فنی و نه سیاسی است؟ باید منتظر ماند و دید.

از: جواد خرمی مقدم

اروپام 1344/ 3404